Nhắc đến đảo Lý Sơn là nhắc đến thiên đường ẩm thực từ biển cả như: cá, ốc, rong biển, tôm hùm... Trong đó, cầu gai là một trong những món ấn tượng nhất của vùng đất nơi đây.

Cầu gai biển có hình thù kỳ quái, dưới bàn tay khéo léo của ngư dân xứ đảo đã mang đến cho du khách hương vị độc đáo, ngon khó quên.

Cầu gai thường sống tập trung tại vỉa đá, nơi có các hang hoặc nơi vừa có cát vừa có đá, sống dựa vào các dải đá ngầm, thức ăn chủ yếu của cầu gai là phù du. Cầu gai sinh sản thường từ tháng Ba đến cuối tháng Bảy và sau khi sinh sản chúng rất chắc thịt. Đấy cũng là thời điểm ngư dân Lý Sơn bước vào mùa thu hoạch cầu gai.

Để đi bắt cầu gai, ngư dân phải chuẩn bị đồ nghề gồm thùng xốp, kính lặn, đôi găng tay chuyên dụng để gai không đâm hoặc dùng cây sắt phi 6 uốn thành hình chiếc nèo để bắt cầu gai trong các hốc đá sâu không thể lặn tới. Theo kinh nghiệm của ngư dân đảo Lý Sơn, cầu gai ở đây có nhiều loại. Cầu gai sọ màu trắng hoặc vàng cam, gai ngắn, ít thịt; cầu gai bàn gai nhọn, dài như chông thịt mỏng; cầu gai đen thịt nhiều, ngon và béo...

Cầu gai có vẻ ngoài xù xì xấu xí nhưng phần thịt lại trông rất bắt mắt, màu vàng hay màu cam, bên trong cầu gai có các rãnh ngăn như múi khế tạo thành các thớ thịt, thông thường mỗi con có từ 5 - 7 thớ thịt.

Cầu gai có thể ăn sống hay chế biến thành nhiều món, tùy khẩu vị từng người. Dẫu thưởng thức theo kiểu gì cũng phải qua công đoạn sơ chế. Sau khi cắt hết gai bao quanh, dùng dao khoét một nửa hoặc một phần ba phía trên đầu cầu gai, bỏ hết bộ lòng bên trong. Phần ăn được chính là những mảng thịt có màu vàng đậm nằm dọc hai bên thành.

Nhiều ngươi ưa cảm giác mạnh thưởng thức thịt cầu gai tươi ngay khi mới mổ. Chỉ cần vắt một tí chanh vào, sau đó cộng với muối tiêu trộn đều hoặc chấm mù tạt rồi xúc bỏ vào miệng. Tuy nhiên, cách ăn cầu gai được chuộng nhất tại đảo Lý Sơn chính là cầu gai nướng lửa than. Đơn giản thì để nguyên con cầu gai mà nướng, cầu kỳ một tí thì khi thịt vừa chín, nhanh tay tưới mỡ hành và đập một quả trứng gà đổ vào.

Bên bếp than hồng, cầu gai nướng nhanh chóng tỏa mùi thơm xông lên tận mũi, thực khách chỉ mới ngửi thôi cũng đã háo hức thòm thèm. Khi ăn, chúng ta có thể dùng muỗng nhỏ xúc từng miếng thịt hoặc trứng, thêm chút muối tiêu chanh, đưa vào miệng thưởng thức từ từ, vị ngọt béo của thịt hòa cùng mùi thơm của hành tạo nên hương vị đậm đà khó quên. Một món ăn ngon và lạ, không giống bất cứ loại hải sản nào.

Người miệt biển, kể cả thực khách phương xa, đa số đều thích đặt một bếp than ngay tại mâm nhậu để nướng. Với người phương xa, sau chặng đường dài mệt mỏi được thưởng thức một bát cháo cầu gai thì thật sảng khoái, không gì bằng. Cháo cầu gai không mất nhiều thời gian chế biến nhưng rất bổ dưỡng. Các đầu bếp thường phải dùng thanh tre mỏng nạo thịt ra khỏi vỏ, xào sơ với tỏi và cho vào nồi cháo trắng đang sôi.

Có thể nói, với đôi bàn tay khéo léo của người xứ đảo Lý Sơn, dù chế biến theo cách nào thì cầu gai cũng có vị ngon, ngọt, bổ dưỡng, là nguồn thực phẩm quý mà biển cả đã ban tặng cho con người.

ST.